πώς κατέληξε να αναχθεί σε Εθνική Επέτειο και Εορτή.

Η Κατερίνα Δεστάπα κοινοποίησε μια φωτογραφία του χρήστη MONITOR.

8 ώρες πριν

Πολλοί διερωτώνται πώς έγινε να επικρατήσει μια τέτοια συνήθεια και πώς κατέληξε να αναχθεί σε Εθνική Επέτειο και Εορτή.

Πώς ξεκίνησε ο εορτασμός της 28ης Οκτωβρίου;
Μόλις έναν χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου και σε συνθήκες σκλαβιάς, ο ελληνικός λαός βγήκε στους δρόμους της Αθήνας δημιουργώντας ένα ποτάμι αντίστασης, καθώς ο εορτασμός πήρε τη μορφή αντικατ...Δείτε περισσότερα

Μου αρέσει! · · Κοινοποιήστε

 

 

 

Πώς ξεκίνησε ο εορτασμός της 28ης Οκτωβρίου;
Μόλις έναν χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου και σε συνθήκες σκλαβιάς, ο ελληνικός λαός βγήκε στους δρόμους της Αθήνας δημιουργώντας ένα ποτάμι αντίστασης, καθώς ο εορτασμός πήρε τη μορφή αντικατοχικών διαδηλώσεων

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλα κράτη, δεν γιορτάζεται τόσο ο τερματισμός του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά η είσοδος της χώρας στη μεγάλη α

ναμέτρηση με τις δυνάμεις του Αξονα.
Πολλοί διερωτώνται πώς έγινε να επικρατήσει μια τέτοια συνήθεια και πώς κατέληξε να αναχθεί σε Εθνική Επέτειο και Εορτή. Η αλήθεια είναι ότι ο πρώτος εορτασμός έγινε μέσα σε συνθήκες σκληρής ναζιστικής κατοχής, στις 28 Οκτώβρη 1941, με τη συμπλήρωση ενός χρόνου από το «Οχι».
Ο εορτασμός πήρε τη μορφή αντικατοχικών διαδηλώσεων. Επίκεντρό του ήταν η Αδούλωτη Αθήνα.
Για την επιτυχία του ενεργοποιήθηκαν κατεξοχήν φοιτητές του Πανεπιστημίου, του Πολυτεχνείου, της Παντείου και της Ανωτάτης Εμπορικής. Εκεί, άλλωστε, είχε οργανώσεις το ΕΑΜ Νέων. Η ΕΠΟΝ δεν υπήρχε ακόμη. Ιδρύθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1943 σε σπιτάκι της οδού Δουκίσσης Πλακεντίας, στους Αμπελοκήπους.

Η πρώτη εκδήλωση για να τιμηθεί η επέτειος του «Οχι» έγινε τη νύχτα της 27ης προς 28 Οκτωβρίου 1941. Ηδη εδώ και έξι μήνες όλα «τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά». Ψηλά στον Υμηττό, στην πλαγιά που βλέπει προς την Αθήνα, άναψαν βεγγαλικά που σχημάτιζαν την επιγραφή με την ιστορική ημερομηνία «28 Οκτωβρίου 1940» και το όνομα της οργάνωσης που ανέλαβε την ευθύνη της παράτολμης πράξης: ΕΑΜ.
Η κεντρική εκδήλωση είχε οριστεί στην Πλατεία Συντάγματος στις 11.00 π.μ. και οι προσυγκεντρώσεις για τις 10.15 με 10.30 π.μ.
Στους χώρους των προσυγκεντρώσεων οι Αθηναίοι κατευθύνονταν με κάθε προφύλαξη. Εκαναν τους αμέριμνους και σκορπούσαν σε παρέες.
Ολα αυτά μέχρι που θα δινόταν το σύνθημα.
Τότε οι παρέες συνέκλιναν στο σημείο, όπου ένας θαρραλέος ρήτορας, ανεβασμένος σε καρέκλα ή καφάσι, έβγαζε βιαστικά έναν σύντομο πατριωτικό λόγο. Κατόπιν όλοι μαζί, διαδηλώνοντας, κατευθύνονταν προς το Σύνταγμα με γαλανόλευκες σημαίες να ανεμίζουν. Ετσι σχηματίστηκε στο Σύνταγμα ένα μαχητικό συλλαλητήριο.
Οι πηγές της εποχής ανεβάζουν τον αριθμό των συγκεντρωμένων σε περισσότερα από 5.000 άτομα. Στο Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη κατατέθηκαν μπουκέτα με λουλούδια και αυτοσχέδια στεφάνια. Ο κόσμος με δάκρυα στα μάτια τραγούδησε τον Εθνικό Υμνο και φώναξε συνθήματα για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία.
Τότε ήταν που ακούστηκε για πρώτη φορά το σύνθημα «Θάνατος στον φασισμό, λευτεριά στον λαό», που έγινε σύμβολο για την πάλη του αγωνιζόμενου ελληνικού λαού.

Οι αρχές κατοχής έδειξαν να αιφνιδιάστηκαν. Δεν τόλμησαν να χτυπήσουν την εκδήλωση.
Ωστόσο δεν άργησε να φτάσει η ιταλική καβαλαρία. Οι έφιπποι καραμπινιέροι όρμησαν εναντίον των διαδηλωτών. Ο κόσμος τους υποδέχτηκε με συνθήματα και φωνάζοντας «Αέρα...», όπως οι φαντάροι μας στα αλβανικά βουνά. Ετσι έπαιρνε το βάπτισμα του πυρός για τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση.
:
«Αδέλφια, θα νικήσουμε»
Στην υπόδουλη Αθήνα οι εκδηλώσεις για την επέτειο του «Οχι» συνεχίστηκαν και στις 29 Οκτωβρίου 1941. Σειρά τώρα είχαν οι ανάπηροι του αλβανικού μετώπου. Οι τραυματίες του ελληνο-ιταλικού πολέμου κατευθύνθηκαν υπερήφανοι προς το Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη. Εκεί ένας ανάπηρος απευθύνθηκε με δυνατή φωνή στους νεκρούς στρατιώτες. Τα λόγια του έχουν καταγραφεί στην Ιστορία έτσι: «Αδέρφια, εσείς δεν είστε άγνωστοι. Είστε οι πατεράδες των πεινασμένων παιδιών, οι άντρες των μαυροφορεμένων γυναικών σας, αδέρφια δικά μας, που όταν εσείς πέφτατε νεκροί, εμείς δίπλα σας αφήναμε τα κομμάτια από τις σάρκες μας. «Δώσαμε μαζί το αίμα μας. Αναπαυθείτε ήσυχοι. Γιατί θα δώσουμε κι αυτό που μας έμεινε και θα νικήσουμε! «Αιώνια η μνήμη σας αδέρφια».
Από τον τότε καθηγητή της Νομικής Κ. Τσάτσο
Ομιλία-φωτιά προς τους φοιτητές
Στην ενθάρρυνση των φοιτητών να συμμετάσχουν σε εκδηλώσεις για την επέτειο συνέβαλε και μια ομιλία του Κωνσταντίνου Τσάτσου, τότε καθηγητή της Νομικής Σχολής και μετέπειτα Προέδρου της Δημοκρατίας (1975-1980).
Στις 27 Οκτωβρίου 1941, το πρωί, μέσα στο πανεπιστημιακό αμφιθέατρο και μπροστά στους φοιτητές, έβγαλε ένα λόγο ανύψωσης του πατριωτικού φρονήματος. Αυτή η ομιλία αποτέλεσε την αιτία για να διαταχθεί από τις κατοχικές αρχές η σύλληψη του 42χρονου τότε καθηγητή της Φιλοσοφίας του Δικαίου.
Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Τσάτσος γράφει στα απομνημονεύματά του: «Μετά τα γεγονότα αυτά έμεινα λίγο καιρό φρόνιμος και έπειτα συνέχισα ανενόχλητος τη ρουτίνα της ζωής».
Η αλήθεια είναι πως δεν έμεινε ανενόχλητος. Η ομιλία του εκείνη στους φοιτητές της Νομικής Σχολής στοίχισε στον Κ. Τσάτσο την απόλυσή του από τη θέση του στο Πανεπιστήμιο. Επανήλθε το 1943, αλλά ήδη συνεργαζόταν με τον Τσιγάντες ως μέλος της επιτροπής, που αποτελούσε τον σύνδεσμο μεταξύ της κυβέρνησης του Καΐρου και των αντιστασιακών οργανώσεων. Τελικά διέφυγε το 1944 στη Μέση Ανατολή. Μετά την απελευθέρωση έγινε τακτικός καθηγητής στη Νομική. Στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι το 1946, οπότε παραιτήθηκε για να θέσει υποψηφιότητα στις εκλογές της ίδιας χρονιάς.
Για τη μαζικότητα και τη μαχητικότητα της εκδήλωσης είχαν εργαστεί σκληρά και ριψοκίνδυνα μέλη αντιστασιακών οργανώσεων, που εκείνο τον καιρό είχαν αρχίσει να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια.
Από τις 10 Οκτωβρίου το ΕΑΜ είχε κυκλοφορήσει προκήρυξη, που καλούσε να μετατραπεί η επέτειος σε «νέο ξεκίνημα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα».
Η Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών (ΣΣΝ) στη δική της προκήρυξη για την 28η Οκτωβρίου έγραφε: «Ελληνες, Ελληνίδες, Ελληνόπουλα, Ελληνοπούλες, να είμαστε πάντα έτοιμοι και να μην ξεχνάμε ότι είμαστε οι σκλαβωμένοι νικητές».
Μάλιστα, αυτή ήταν η προκήρυξη με την οποία πρωτοεμφανίστηκε η ΣΣΝ. Ιδρυτές της ήταν οι Κωνσταντίνος Περρίκος, αξιωματικός της Αεροπορίας, Ανδρέας Γυφτάκης και Νικόλαος Μυλωνάς. Οι δύο τελευταίοι ήταν οικονομικοί έφοροι.

Θοδωρής Ρουμπάνης