Τετάρτη 10 Οκτωβρίου 2012

Ιάκωβος Καμπανέλλης

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης ποιος ήταν;

Ιάκωβος Καμπανέλλης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης του Στεφάνου (2 Δεκεμβρίου 1922 – 29 Μαρτίου 2011) ήταν Έλληνας θεατρικός συγγραφέας και δημοσιογράφος.

Πίνακας περιεχομένων

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στη Νάξο στις 2 Δεκεμβρίου 1921^[1]. Το 1935 η οικογένειά του έρχεται για μόνιμη εγκατάσταση στην Αθήνα. Εργάζεται το πρωί και το βράδυ σπουδάζει τεχνικό σχέδιο στη Σιβιτανίδειο Τεχνική Σχολή. Το 1943 συνελήφθη από τους Γερμανούς και οδηγήθηκε και κρατήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν μέχρι το 1945, οπότε και απελευθερώθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις.
Όταν γυρίζει στην Ελλάδα, οι παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης του Καρόλου Κουν, το χειμώνα του 1945-46, τον συναρπάζουν... «εκεί ανακάλυψα τον εαυτό μου και τον προορισμό μου». Θα προσπαθήσει να γίνει ηθοποιός, ελλείψει όμως γυμνασιακού απολυτηρίου δεν θα γίνει αποδεκτός από το Εθνικό Θέατρο. Έτσι αφοσιώνεται στο γράψιμο. Τον Καμπανέλλη ανακάλυψε ο Αδαμάντιος Λεμός. Το πρώτο θεατρικό έργο του ήταν ο Χορός πάνω στα στάχυα, που παρουσιάστηκε τη θερινή θεατρική περίοδο 1950 από τον θίασο Λεμού στο Θέατρο «Διονύσια» της Καλλιθέας.^[2]
Τον Οκτώβριο του 1981 τοποθετήθηκε στη θέση του διευθυντή ραδιοφωνίας της ΕΡΤ.
Από τα θεατρικά του έργα τα πλέον γνωστά είναι Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια, Έβδομη μέρα της δημιουργίας, Η Αυλή των θαυμάτων, Ηλικία της νύχτας, Παραμύθι χωρίς όνομα, Γειτονιά των Αγγέλων, Βίβα Ασπασία, Οδυσσέα γύρισε σπίτι, Αποικία των τιμωρημένων, Το μεγάλο μας τσίρκο, Ο εχθρός λαός και Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα.
Βρισκόταν νοσηλευόμενος σε μονάδα εντατικής θεραπείας μετά από επιπλοκή λόγω της νεφροπάθειας από την οποία έπασχε.^[3].
Απεβίωσε στις 29 Μαρτίου 2011, λίγες μέρες μετά το θάνατο της γυναίκας του Νίκης^[4].

Όλα τα έργα που παίχτηκαν

Χορός πάνω στα στάχυα - Θίασος Αδ. Λεμού, 1950
Έβδομη μέρα της δημιουργίας - Εθνικό Θέατρο, Β' Σκηνή, 1955-56
Αυτός και το παντελόνι του και Κρυφή ζωή (μονόπρακτα) - Βασ. Διαμαντόπουλος, 1957
Η Αυλή των Θαυμάτων - Θέατρο Τέχνης, 1957-58
Η ηλικία της νύχτας - Θέατρο Τέχνης, 1958-59
Ο Γορίλας και η Ορτανσία - Θίασος Ε. Βεργή, 1959
Παραμύθι χωρίς Όνομα - Νέο Θέατρο Βασ. Διαμαντόπουλου - Μαρ. Αλκαίου 1959-60
Γειτονιά των αγγέλων - Θίασος Καρέζη, 1963-64
Βίβα Ασπασία - Θίασος Καρέζη, 1966-67
Οδυσσέα γύρισε σπίτι - Θέατρο Τέχνης, 1966-67
Αποικία των τιμωρημένων - Πειραματικό Θέατρο Ριάλδη, 1970-71
Ασπασία - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1971-72
Το μεγάλο μας τσίρκο - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1972-73
Το κουκί και το ρεβύθι - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1974
Ο εχθρός λαός - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1975
Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα - Θέατρο Τέχνης, 1976-77
Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού - Θέατρο Τέχνης, 1978-79
Ο μπαμπάς ο πόλεμος - Θέατρο Τέχνης, 1981
Ο αόρατος Θίασος - Εθνικό Θέατρο, 1988
Ο δρόμος περνά από μέσα - 1992

Έγραψε επίσης σενάρια κινηματογραφικών ταινιών κυριότερα των οποίων είναι:

Στέλλα σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη.
Ο δράκος σε σκηνοθεσία Νίκου Κούνδουρου.
Αρπαγή της Περσεφόνης σε σκηνοθεσία Γρηγόρη Γρηγορίου.
Το κανόνι και τ΄ αηδόνι σε σκηνοθεσία Ιάκωβου και Γιώργου Καμπανέλλη.
Κορίτσια στον ήλιο σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη.

Επίσης ο Ιάκωβος Καμπανέλλης συνέγραψε και το βιβλίο Μαουτχάουζεν, όπου εξιστορεί όσα έξησε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης από το 1943 ως το 1945. Η διήγηση γίνεται σε δύο χρόνους, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται εναλλάξ στη ζωή στο απελευθερωμένο πλέον στρατόπεδο και στη ζωή κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας. Η αφήγηση, συνταρακτικά απλή και ανθρώπινη, παρέχει πληροφορίες για τις θηριωδίες που έλαβαν χώρα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά ρίχνει φως και σε μία πιο άγνωστη πτυχή του δράματος: της επανάκτησης της ζωής από τους επιζήσαντες μέσα από την περιγραφή των αντικειμενικών συνθηκών αλλά και της ψυχολογικής κατάστασης των θυμάτων τις πρώτες μέρες της απελευθέρωσής τους.
Έργα του Καμπανέλλη έχουν μεταφρασθεί και παιχτεί στην Αγγλία, Αυστρία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Σουηδία. Ασχολήθηκε επίσης με τη δημοσιογραφία στις εφημερίδες Ελευθερία (1963-65), Ανένδοτος (1965-66) και από το 1975 στα Νέα. Υπήρξε επίσης μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων.

Πηγές

http://www.kambanellis.gr
Who's Who 1979 σ. 245-246.
"Μαουτχάουζεν"

Παραπομπές

↑ Γιώργος Πεφάνης,Μικρό οδοιπορικό στη χώρα Καμπανέλλη, Νέα Εστία ,τομ.141, τ/χ.1673,(1997), σελ.406 [1]
↑ όπ.π.σελ.407[2]
↑ [3]
↑ «Πέθανε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης», Τα Νέα, 29 Μαρτίου 2011

Βιβλιογραφία

Γιώργος Πεφάνης, Ιάκωβος Καμπανέλλης. Ανιχνεύσεις και προσεγγίσεις στο θεατρικό του έργο, εκδ. Κέδρος, 2000
Γιώργος Πεφάνης, Τοπίο μέσα σε Τοπίο. Πρωτεϊσμοί του δραματικού χώρου στο έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Δρώμενα 14(1995), σελ.31-40
Γιώργος Πεφάνης, Στις απαρχές της Καμπανελλικής δημιουργίας. Άνθρωποι και ημέρες (1946-1947), Παράβασις 8(2008),σελ.257-305
Γιώργος Πεφάνης, Οι γενικευτικές αποφάνσεις στη δραματουργία του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Περιεκτικοί στοχασμοί και σύντομοι συλλογισμοί εν μέσω διαλόγων,στον αφιερωματικό τόμο ΄΄Στέφανος΄΄.Τιμιτική προσφορά στον Βάλτερ Πούχνερ, (επιμ. Ιωσήφ Βιβιλάκης),εκδ.Ergo ,Αθήνα 2007, σελ.987-1008
Γιώργος Πεφάνης, Τα θεατρικά τραγούδια του Ιάκωβου Καμπανέλη, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, τομ ΛΣ (2004-2005),Αθήνα 2005, σελ.257-327
Γιώργος Πεφάνης, Η ιστορική διάσταση στην πολιτική τριλογία του Ιάκωβου Καμπανέλλη: Το μεγάλο μας τσίρκο, Το κουκί και το ρεβύθι, Ο εχθρός λαός,Θέματα Λογοτεχνίας 30 (2005),σελ.58-101
Γιώργος Πεφάνης,Απόσταγμα πενήντα θεατρικών χρόνων. Ο μοντέρνος Καμπανέλλης, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, τομ.ΛΓ' (2001),σελ.177-183
Γιώργος Πεφάνης, Νέες όψεις αρχαίων κόσμων.Μορφές και ιδέες της αρχαίας ελληνικης λογοτεχνίας στη δραματουργία του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Μανδραγόρας 20-21, (1999),σελ.73-84
Γιώργος Πεφάνης, Χρόνοι του δράματος και χρόνοι της ζωής. Οι πρόσφατοι θεατρικοί καρποί του Ιάκωβου Καμπανέλλη, στον τόμο Πανελλήνια πολιτιστική κίνηση :20 χρόνια νεοελληνικό θεατρικό έργο, Α συμπόσιο νεοελληνικού θεάτρου. εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1999,σελ.97-121
Γιώργος Πεφάνης, Μικρό οδοιπορικό στη χώρα Καμπανέλλη Νέα Εστία ,τομ.141, τ/χ.1673,(1997), σελ.406-414
Βάλτερ Πούχνερ, Τοπία ψυχής και μύθοι πολιτείας. Το θεατρικό σύμπαν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα , 2010
Bάλτερ Πούχνερ, Φιλολογικά και θεατρολογικά ανάλεκτα. Πέντε μελετήματα, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα,1995, σελ.393-420
Θεόδωρος Γραμματάς, «Νεοτερικότητα και μεταμοντερνισμός στη δραματουργία του Ιάκωβου Καμπανέλλη», Πρακτικά Πανελληνίου Συνεδρίου προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Πάτρα, Εκδόσεις «Περί Τεχνών»2006, 57-62
Θεόδωρος Γραμματάς,«Ερρίκος Ίψεν-Ιάκωβος Καμπανέλλης. Βρικόλακες-Στη χώρα Ίψεν» στο : Ζαχαρίας Σιαφλέκης Ράνια Πολυκανδριώτη [επιμ.] Ταυτότητα και Ετερότητα στη Λογοτεχνία, 18ος-20ος αι. [Πρακτικά Συνεδρίου], τομ.2, Αθήνα, Δόμος, 2000, 197-203
Θεόδωρος Γραμματάς, «Xρονικότητα του “είναι” και διαχρονικότητα του τραγικού. Διαστάσεις της “μοίρας” στο έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη» Δρώμενα 14 (1995) 27-30.
Καίτη Διαμαντάκου-Αγάθου,Εναλλαγές και παραλλαγές του κωμικού: Από τον Αριστοφάνη στον Καμπανέλλη», στο Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών: Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Πανεπιστήμιο Πατρών, Εκδόσεις περί Τεχνών, Πάτρα, 2006, σσ. 410-434
Καίτη Διαμαντάκου-Αγάθου,«Ο χώρος μιας τριλογίας: `Εβδομη Μέρα της Δημιουργίας - Η Αυλή των Θαυμάτων - Η Ηλικία της Νύχτας του Ιάκωβου Καμπανέλλη», Δρώμενα, Τόμ. 3ος/τεύχ. 14 (Μάιος-Ιούνιος 1995), σσ. 41-46.
Καλλιόπη Εξάρχου, «Ημέρες κρίσεως των θεατρικών προσώπων στα έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη: Αόρατος Θίασος, Ο Δείπνος και Μια Συνάντηση Κάπου αλλού», Συμπόσιο Νεοελληνικού Θεάτρου, «Το Νεοελληνικό Θεατρικό Έργο κατά τη διάρκεια του 1990», Ελληνικά Γράμματα,2000 \Η Τέχνη του Θεάματος, σσ. 105-113.
Καλλιόπη Εξάρχου,«Η φαντασιακή παράσταση του θανάτου στο έργο Μια Κωμωδία του Ιάκωβου Καμπανέλλη».Δημοσιευμένη στα Πρακτικά του Πανελληνίου Συνεδρίου προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Πάτρα, Περί τεχνών, 2006, σσ.401-409.
Τιτίκα Δημητρούλια, ◦«Ελληνική στρατοπεδική λογοτεχνία: το Μαουτχάουζεν του Ιάκωβου Καμπανέλλη», Νέα Παιδεία, 124, Οκτ.-Δεκ. 2007
Μανώλης Σέργης, «Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης από πλατείας: θέσεις και απόψεις του σε ζητήματα του λαϊκού πολι-τισμού», περιοδικό Νέα Εστία, έτος 74ο, τχ. 1729 (Δεκέμβριος 2000), 997-1013.
Κυριακή Πετράκου, «Ο μύθος, η ιστορία και η ανατροπή σε δύο πρώιμα έργα του Καμπανέλλη: Οδυσσέα γύρισε σπίτι και Ο Μπαμπάς ο Πόλεμος», Θέματα Λογοτεχνίας 30 (2005), σ. 102-117, 114-115.
Γιώργος Λαζάνης, « Ο Καμπανέλλης και το θαύμα της αυλής του », Η Λέξη, τ/χ34 (Μάης 1984), σελ.326-329
Ελίζα-Άννα Δελβερούδη, «Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης και ο ελληνικός κινηματογράφος», Αριάδνη, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, τ. 7 (1994), Ρέθυμνο, σ. 165-195.
Κωνστάντζα Γεωργακάκη, «"Παραμύθι" για μικρούς ή για μεγάλους; Κρίσεις, συγκρίσεις και επικρίσεις για το Παραμύθι χωρίς όνομα», Πρακτικά του Πανελληνίου Συνεδρίου προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Πάτρα: Περί Τεχνών 2006, σσ. 111-134.

Εκδόσεις των έργων του

Καμπανέλλης Ιάκωβος, Θέατρο, τομ 1-8, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1999-2010
Καμπανέλλης Ιάκωβος, Η αρπαγή της Περσεφόνης: Σενάριο για την ομώνυμη ταινία του Γρηγόρη Γρηγορίου, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα, 1996
Καμπανέλλης Ιάκωβος, Μαουτχάουζεν, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1995